1. ജ്ഞാനിക്കു തുല്യനായിട്ടു ആരുള്ളു? കാര്യത്തിന്റെ പൊരുള് അറിയുന്നവര് ആര്? മനുഷ്യന്റെ ജ്ഞാനം അവന്റെ മുഖത്തെ പ്രകാശിപ്പിക്കുന്നു; അവന്റെ മുഖത്തെ കാഠിന്യം മാറിപ്പോകുന്നു.

1. No one can understand and explain things the way wise people can. Their wisdom makes them happy. It changes a sad face into a happy one.

2. ദൈവസന്നിധിയില് ചെയ്ത സത്യം ഔര്ത്തിട്ടു രാജാവിന്റെ കല്പന പ്രമാണിച്ചുകൊള്ളേണം എന്നു ഞാന് പ്രബോധിപ്പിക്കുന്നു.

2. I say you should always obey the king's command. Do this because you made a promise to God.

3. നീ അവന്റെ സന്നിധി വിട്ടുപോകുവാന് ബദ്ധപ്പെടരുതു; ഒരു ദുഷ്കാര്യത്തിലും ഇടപെടരുതു; അവന് തനിക്കു ഇഷ്ടമുള്ളതൊക്കെയും ചെയ്യുമല്ലോ.

3. Don't be afraid to give suggestions to the king, and don't support something that is wrong. But remember, the king gives the commands that please him.

4. രാജകല്പന ബലമുള്ളതു; നീ എന്തു ചെയ്യുന്നു എന്നു അവനോടു ആര് ചോദിക്കും?

4. He has the authority to give commands, and no one can tell him what to do.

5. കല്പന പ്രമാണിക്കുന്നവന്നു ഒരു ദോഷവും സംഭവിക്കയില്ല; ജ്ഞാനിയുടെ ഹൃദയം കാലത്തെയും ന്യായത്തെയും വിവേചിക്കുന്നു.

5. People will be safe if they obey his command. But wise people know the right time to do this, and they also know when to do the right thing.

6. സകല കാര്യത്തിന്നും കാലവും ന്യായവും ഉണ്ടല്ലോ; മനുഷ്യന്റെ അരിഷ്ടത അവന്നു ഭാരമായിരിക്കുന്നു.

6. There is a right time and a right way to do everything. You must decide what you should do, even when it might cause problems

7. സംഭവിപ്പാനിരിക്കുന്നതു അവന് അറിയുന്നില്ലല്ലോ; അതു എങ്ങനെ സംഭവിക്കും എന്നു അവനോടു ആര് അറിയിക്കും?

7. and you are not sure what will happen. No one can tell you what will happen in the future.

8. ആത്മാവിനെ തടുപ്പാന് ആത്മാവിന്മേല് അധികാരമുള്ള ഒരു മനുഷ്യനുമില്ല; മരണ ദിവസത്തിന്മേല് അധികാരമുള്ളവനുമില്ല; യുദ്ധത്തില് സേവാവിമോചനവുമില്ല; ദുഷ്ടത ദുഷ്ടന്മാരെ വിടുവിക്കയുമില്ല.

8. No one has the power to keep their spirit from leaving or to stop their death. During war, no soldier has the freedom to go wherever he wants. In the same way evil does not allow anyone who does wrong to go free.

9. ഇതൊക്കെയും ഞാന് കണ്ടു; മനുഷ്യന്നു മനുഷ്യന്റെ മേല് അവന്റെ ദോഷത്തിന്നായി അധികാരമുള്ള കാലത്തു സൂര്യന്നു കീഴെ നടക്കുന്ന സകലപ്രവൃത്തിയിലും ഞാന് ദൃഷ്ടിവെച്ചു ദുഷ്ടന്മാര് അടക്കം ചെയ്യപ്പെട്ടു വിശ്രാമം പ്രാപിക്കുന്നതും

9. I saw all this. I thought very hard about the things that happen in this world. I saw that people always struggle for the power to rule others, and this is bad for them.

10. നേര് പ്രവര്ത്തിച്ചവര് വിശുദ്ധസ്ഥലം വിട്ടുപോകേണ്ടിവരികയും പട്ടണത്തില് മറക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തിരിക്കുന്നതും ഞാന് കണ്ടു; അതും മായ അത്രേ.

10. I also saw great and beautiful funerals for evil people. While the people were going home after the funeral services, they said good things about the evil people who had died. This happened even in the same towns where the evil people had done many bad things. This is senseless.

11. ദുഷ്പ്രവൃത്തിക്കുള്ള ശിക്ഷാവിധി തല്ക്ഷണം നടക്കായ്കകൊണ്ടു മനുഷ്യര് ദോഷം ചെയ്വാന് ധൈര്യപ്പെടുന്നു.

11. Sometimes people are not immediately punished for the bad things they do. Their punishment is slow to come, and that makes other people want to do bad things too.

12. പാപി നൂറു പ്രാവശ്യം ദോഷം ചെയ്കയും ദീര്ഘായുസ്സോടെ ഇരിക്കയും ചെയ്യുന്നുണ്ടെങ്കിലും ദൈവത്തെ ഭയപ്പെടുന്ന ഭക്തന്മാര്ക്കും നന്മ വരുമെന്നു ഞാന് നിശ്ചയമായി അറിയുന്നു.

12. A sinner might do a hundred evil things and still live a long time. But I know that it is still better to obey and respect God.

13. എന്നാല് ദുഷ്ടന്നു നന്മ വരികയില്ല; അവന് ദൈവത്തെ ഭയപ്പെടായ്കയാല് നിഴല്പോലെ അവന്റെ ആയുസ്സു ദീര്ഘമാകയില്ല.

13. Evil people don't respect God, so they will not get good things or live long lives. Their lives will not be like the shadows that become longer and longer as the sun goes down.

14. ഭൂമിയില് നടക്കുന്ന ഒരുമായ ഉണ്ടുനീതിമാന്മാര്ക്കും ദുഷ്ടന്മാരുടെ പ്രവൃത്തിക്കു യോഗ്യമായതു ഭവിക്കുന്നു; ദുഷ്ടന്മാര്ക്കും നീതിമാന്മാരുടെ പ്രവൃത്തിക്കു യോഗ്യമായതും ഭവിക്കുന്നു; അതും മായ അത്രേ എന്നു ഞാന് പറഞ്ഞു.

14. There is something else that happens on earth that does not seem fair. Bad things should happen to bad people, and good things should happen to good people. But sometimes bad things happen to good people, and good things happen to bad people. This is not fair.

15. ആകയാല് ഞാന് സന്തോഷത്തെ പ്രശംസിച്ചു; തിന്നു കുടിച്ചു സന്തോഷിക്കുന്നതല്ലാതെ മനുഷ്യന്നു സൂര്യന്റെ കീഴില് മറ്റൊരു നന്മയുമില്ലല്ലോ; ദൈവം സൂര്യന്റെ കീഴില് അവന്നു നലകുന്ന ആയുഷ്കാലത്തു അവന്റെ പ്രയത്നത്തില് അവനോടുകൂടെ നിലനിലക്കുന്നതു ഇതുമാത്രമേയുള്ളു.

15. So I decided it was more important to enjoy life because the best thing people can do in this life is to eat, drink, and enjoy life. At least that will help people enjoy the hard work God gave them to do during their life on earth.

16. ഭൂമിയില് നടക്കുന്ന കാര്യം കാണ്മാനും -- മനുഷ്യന്നു രാവും പകലും കണ്ണില് ഉറക്കം വരുന്നില്ലല്ലോ -- ജ്ഞാനം ഗ്രഹിപ്പാനും ഞാന് മനസ്സുവെച്ചപ്പോള്

16. I carefully studied the things people do in this life. I saw how busy people are. They work day and night, and they almost never sleep.

17. സൂര്യന്റെ കീഴില് നടക്കുന്ന പ്രവൃത്തി ആരാഞ്ഞറിവാന് മനുഷ്യന്നു കഴിവില്ല എന്നിങ്ങനെ ഞാന് ദൈവത്തിന്റെ സകല പ്രവൃത്തിയെയും കണ്ടു; മനുഷ്യന് എത്ര പ്രയാസപ്പെട്ടു അന്വേഷിച്ചാലും അതിനെ ഗ്രഹിക്കയില്ല; ഒരു ജ്ഞാനി തന്നേയും അതിനെ ഗ്രഹിപ്പാന് നിരൂപിച്ചാല് അവന്നു സാധിക്കയില്ല.

17. I also saw the many things that God does, and I saw that people cannot understand all the work that God does on earth. You might try and try to understand, but you cannot. Even if some wise man says he understands what God does, it is not true. No one can understand all this.