1. രാജാവു അബ്ശാലോമിനെച്ചൊല്ലി ദുഃഖിച്ചുകരഞ്ഞുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു എന്നു യോവാബ് കേട്ടു.

1. It was told Joab, The king is weeping and mourning for Absalom.

2. എന്നാല് രാജാവു തന്റെ മകനെക്കുറിച്ചു വ്യസനിച്ചിരിക്കുന്നു എന്നു ആ ദിവസം ജനം കേട്ടതുകൊണ്ടു അന്നത്തേ ജയം ജനത്തിന്നൊക്കെയും ദുഃഖമായ്തീര്ന്നു.

2. So the victory that day was turned into mourning for all the troops; for the troops heard that day, The king is grieving for his son.

3. ആകയാല് യുദ്ധത്തില് തോറ്റിട്ടു നാണിച്ചു ഒളിച്ചുവരുംപോലെ ജനം അന്നു പട്ടണത്തിലേക്കു ഒളിച്ചുകടന്നു.

3. The troops stole into the city that day as soldiers steal in who are ashamed when they flee in battle.

4. രാജാവു മുഖം മൂടിഎന്റെ മകനേ, അബ്ശാലോമേ, അബ്ശാലോമേ, എന്റെ മകനേ! എന്നു ഉറക്കെ നിലവിളിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു.

4. The king covered his face, and the king cried with a loud voice, O my son Absalom, O Absalom, my son, my son!

5. അപ്പോള് യോവാബ് അരമനയില് രാജാവിന്റെ അടുക്കല് ചെന്നു പറഞ്ഞതുഇന്നു നിന്റെയും നിന്റെ പുത്രീപുത്രന്മാരുടെയും നിന്റെ ഭാര്യമാരുടെയും വെപ്പാട്ടികളുടെയും ജീവനെ രക്ഷിച്ചിരിക്കുന്ന നിന്റെ സകലഭൃത്യന്മാരെയും നീ ഇന്നു ലജ്ജിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു; നിന്നെ പാകെക്കുന്നവരെ നീ സ്നേഹീക്കുന്നു; നിന്നെ സ്നേഹിക്കുന്നവരെ നീ പകെക്കുന്നു;

5. Then Joab came into the house to the king, and said, Today you have covered with shame the faces of all your officers who have saved your life today, and the lives of your sons and your daughters, and the lives of your wives and your concubines,

6. പ്രഭുക്കന്മാരും ഭൃത്യന്മാരും നിനക്കു ഏതുമില്ല എന്നു നീ ഇന്നു കാണിച്ചിരിക്കുന്നു; അബ്ശാലോം ജീവിച്ചിരിക്കയും ഞങ്ങള് എല്ലാവരും ഇന്നു മരിക്കയും ചെയ്തിരുന്നു എങ്കില് നിനക്കു നല്ല പ്രസാദമാകുമായിരുന്നു എന്നു എനിക്കു ഇന്നു മനസ്സിലായി.

6. for love of those who hate you and for hatred of those who love you. You have made it clear today that commanders and officers are nothing to you; for I perceive that if Absalom were alive and all of us were dead today, then you would be pleased.

7. ആകയാല് ഇപ്പോള് എഴുന്നേറ്റു പുറത്തുവന്നു നിന്റെ ഭൃത്യന്മാരോടു സന്തോഷമായി സംസാരിക്ക; നീ പുറത്തു വരാത്തപക്ഷം യഹോവയാണ, ഈ രാത്രി ആരും നിന്നോടുകൂടെ താമസിക്കയില്ല; അതു നിന്റെ ബാല്യംമുതല് ഇതുവരെ നിനക്കു ഭവിച്ചിട്ടുള്ള സകല അനര്ത്ഥത്തെക്കാളും വലിയ അനര്ത്ഥമായ്തീരും.

7. So go out at once and speak kindly to your servants; for I swear by the LORD, if you do not go, not a man will stay with you this night; and this will be worse for you than any disaster that has come upon you from your youth until now.

8. അങ്ങനെ രാജാവു എഴുന്നേറ്റു പടിവാതില്ക്കല് ഇരുന്നു. രാജാവു പടിവാതില്ക്കല് ഇരിക്കുന്നു എന്നു ജനത്തിനെല്ലാം അറിവു കിട്ടി; സകലജനവും രാജാവിന്റെ മുമ്പില് വന്നു.

8. Then the king got up and took his seat in the gate. The troops were all told, See, the king is sitting in the gate; and all the troops came before the king. Meanwhile, all the Israelites had fled to their homes.

9. യിസ്രായേല്യര് താന്താങ്ങളുടെ വീടുകളിലേക്കു ഔടിപ്പോയിരുന്നു. എല്ലായിസ്രായേല് ഗോത്രങ്ങളിലുമുള്ള ജനം ഒക്കെയും തമ്മില് തര്ക്കിച്ചുരാജാവു നമ്മെ ശത്രുക്കളുടെ കയ്യില് നിന്നു രക്ഷിച്ചു; ഫെലിസ്ത്യരുടെ കയ്യില് നിന്നു നമ്മെ വിടുവിച്ചതും അവന് തന്നേ. ഇപ്പോഴോ അബ്ശാലോംനിമിത്തം അവന് നാടുവിട്ടു ഔടിപ്പോയിരിക്കുന്നു.

9. All the people were disputing throughout all the tribes of Israel, saying, The king delivered us from the hand of our enemies, and saved us from the hand of the Philistines; and now he has fled out of the land because of Absalom.

10. നമുക്കു രാജാവായി നാം അഭിഷേകം ചെയ്തിരുന്ന അബ്ശാലോമോ പടയില് പട്ടുപോയി. ആകയാല് രാജാവിനെ തിരികെ കൊണ്ടുവരുന്ന കാര്യത്തില് നിങ്ങള് അനങ്ങാതിരിക്കുന്നതു എന്തു എന്നു പറഞ്ഞു.

10. But Absalom, whom we anointed over us, is dead in battle. Now therefore why do you say nothing about bringing the king back?

11. അനന്തരം ദാവീദ്രാജാവു പുരോഹിതന്മാരായ സാദോക്കിന്റെയും അബ്യാഥാരിന്റെയും അടുക്കല് ആളയച്ചു പറയിച്ചതെന്തെന്നാല്നിങ്ങള് യെഹൂദാമൂപ്പന്മാരോടു പറയേണ്ടതുരാജാവിനെ അരമനയിലേക്കു തിരികെ കൊണ്ടുവരുന്ന കാര്യത്തില് നിങ്ങള് പിമ്പന്മാരായി നിലക്കുന്നതു എന്തു? രാജാവിനെ അരമനയിലേക്കു തിരികെ കൊണ്ടുവരുന്ന കാര്യത്തില് എല്ലായിസ്രായേലിന്റെയും സംസാരം അവന്റെ അടുക്കല് എത്തിയിരിക്കുന്നു.

11. King David sent this message to the priests Zadok and Abiathar, Say to the elders of Judah, 'Why should you be the last to bring the king back to his house? The talk of all Israel has come to the king.

12. നിങ്ങള് എന്റെ സഹോദരന്മാര്; എന്റെ അസ്ഥിയും മാംസവും അല്ലോ. രാജാവിനെ മടക്കി വരുത്തുന്ന കാര്യത്തില് നിങ്ങള് പിമ്പരായി നിലക്കുന്നതു എന്തു?

12. You are my kin, you are my bone and my flesh; why then should you be the last to bring back the king?'

13. നിങ്ങള് അമാസയോടുനീ എന്റെ അസ്ഥിയും മാംസവും അല്ലോ? നീ യോവാബിന്നു പകരം എപ്പോഴും എന്റെ മുമ്പില് സേനാപതിയായിരിക്കുന്നില്ല എങ്കില് ദൈവം തക്കവണ്ണവും അധികവും എന്നോടു ചെയ്യട്ടെ എന്നു പറവിന് .

13. And say to Amasa, 'Are you not my bone and my flesh? So may God do to me, and more, if you are not the commander of my army from now on, in place of Joab.'

14. ഇങ്ങനെ അവന് സകല യെഹൂദാപുരുഷന്മാരുടെയും ഹൃദയം ഒന്നുപോലെ ആകര്ഷിച്ചു. ആകയാല് അവര്നീയും നിന്റെ സകലഭൃത്യന്മാരും മടങ്ങിവരുവിന് എന്നു രാജാവിന്റെ അടുക്കല് പറഞ്ഞയച്ചു.

14. Amasa swayed the hearts of all the people of Judah as one, and they sent word to the king, Return, both you and all your servants.

15. അങ്ങനെ രാജാവു മടങ്ങി യോര്ദ്ദാങ്കല് എത്തി. രാജാവിനെ എതിരേറ്റു യോര്ദ്ദാന് കടത്തിക്കൊണ്ടുപോരേണ്ടതിന്നു യെഹൂദാപുരുഷന്മാര് ഗില്ഗാലില് ചെന്നു.

15. So the king came back to the Jordan; and Judah came to Gilgal to meet the king and to bring him over the Jordan.

16. ബഹൂരീമിലെ ബെന്യാമീന്യനായ ഗേരയുടെ മകന് ശിമെയിയും യെഹൂദാപുരുഷന്മാരോടുകൂടെ ദാവീദ് രാജാവിനെ എതിരേല്പാന് ബദ്ധപ്പെട്ടു ചെന്നു.

16. Shimei son of Gera, the Benjaminite, from Bahurim, hurried to come down with the people of Judah to meet King David;

17. അവനോടുകൂടെ ആയിരം ബെന്യാമീന്യരും ശൌലിന്റെ ഗൃഹവിചാരകനായ സീബയും അവന്റെ പതിനഞ്ചു പുത്രന്മാരും ഇരുപതു ഭൃത്യന്മാരും ഉണ്ടായിരുന്നു; അവര് രാജാവു കാണ്കെ യോര്ദ്ദാന് കടന്നു ചെന്നു.

17. with him were a thousand people from Benjamin. And Ziba, the servant of the house of Saul, with his fifteen sons and his twenty servants, rushed down to the Jordan ahead of the king,

18. രാജാവിന്റെ കുടുംബത്തെ ഇക്കരെ കടത്തേണ്ടതിന്നും അവന്റെ ഇഷ്ടംപോലെ ചെയ്യേണ്ടതിന്നും ചങ്ങാടം അക്കരെ ചെന്നിരുന്നു. അപ്പോള് ഗേരയുടെ മകനായ ശിമെയി യോര്ദ്ദാന് കടപ്പാന് പോകുന്ന രാജാവിന്റെ മുമ്പില് വീണു രാജാവിനോടു

18. while the crossing was taking place, to bring over the king's household, and to do his pleasure. Shimei son of Gera fell down before the king, as he was about to cross the Jordan,

19. എന്റെ യജമാനന് എന്റെ കുറ്റം എനിക്കു കണക്കിടരുതേ; യജമാനനായ രാജാവു യെരൂശലേമില്നിന്നു പുറപ്പെട്ട ദിവസം അടിയന് ചെയ്ത ദോഷം രാജാവു മനസ്സില് വെക്കയും ഔര്ക്കയും അരുതേ.

19. and said to the king, May my lord not hold me guilty or remember how your servant did wrong on the day my lord the king left Jerusalem; may the king not bear it in mind.

20. അടിയന് പാപം ചെയ്തിരിക്കുന്നു എന്നു അറിയുന്നു; അതു കൊണ്ടു ഇതാ, യജമാനനായ രാജാവിനെ എതിരേല്ക്കേണ്ടതിന്നു ഇറങ്ങി വരുവാന് യോസേഫിന്റെ സകലഗൃഹത്തിലുംവെച്ചു അടിയന് ഇന്നു മുമ്പനായി വന്നിരിക്കുന്നു എന്നു പറഞ്ഞു.

20. For your servant knows that I have sinned; therefore, see, I have come this day, the first of all the house of Joseph to come down to meet my lord the king.

21. എന്നാറെ സെരൂയയുടെ മകനായ അബീശായിയഹോവയുടെ അഭിഷിക്തനെ ശപിച്ചിരിക്കുന്ന ശിമെയി അതുനിമിത്തം മരണശിക്ഷ അനുഭവിക്കേണ്ടയോ എന്നു ചോദിച്ചു.

21. Abishai son of Zeruiah answered, Shall not Shimei be put to death for this, because he cursed the LORD's anointed?

22. അതിന്നു ദാവീദ്സെരൂയയുടെ പുത്രന്മാരേ, ഇന്നു നിങ്ങള് എനിക്കു എതിരികളാകേണ്ടതിന്നു എനിക്കും നിങ്ങള്ക്കും തമ്മില് എന്തു? ഇന്നു യിസ്രായേലില് ഒരുത്തനെ കൊല്ലാമോ? ഇന്നു ഞാന് യിസ്രായേലിന്നു രാജാവെന്നു ഞാന് അറിയുന്നില്ലയോ എന്നു പറഞ്ഞു.

22. But David said, What have I to do with you, you sons of Zeruiah, that you should today become an adversary to me? Shall anyone be put to death in Israel this day? For do I not know that I am this day king over Israel?

23. പിന്നെ ശിമെയിയോടുനീ മരിക്കയില്ല എന്നു പറഞ്ഞു, രാജാവു അവനോടു സത്യവും ചെയ്തു.

23. The king said to Shimei, You shall not die. And the king gave him his oath.

24. ശൌലിന്റെ മകനായ മെഫീബോശെത്തും രാജാവിനെ എതിരേല്പാന് വന്നു; രാജാവു പോയ ദിവസം മുതല് സമാധാനത്തോടെ മടങ്ങിവന്ന ദിവസംവരെ അവന് തന്റെ കാലിന്നു രക്ഷചെയ്കയോ താടി ഒതുക്കുകയോ വസ്ത്രം അലക്കിക്കയോ ചെയ്തിരുന്നില്ല.

24. Mephibosheth grandson of Saul came down to meet the king; he had not taken care of his feet, or trimmed his beard, or washed his clothes, from the day the king left until the day he came back in safety.

25. എന്നാല് അവന് രാജാവിനെ എതിരേല്പാന് യെരൂശലേമില് നിന്നു വന്നപ്പോള് രാജാവു അവനോടുമെഫീബോശെത്തേ, നീ എന്നോടുകൂടെ വരാതെയിരുന്നതു എന്തു എന്നു ചോദിച്ചു.

25. When he came from Jerusalem to meet the king, the king said to him, Why did you not go with me, Mephibosheth?

26. അതിന്നു അവന് ഉത്തരം പറഞ്ഞതുയജമാനനായ രാജാവേ, എന്റെ ഭൃത്യന് എന്നെ ചതിച്ചു; കഴുതപ്പുറത്തു കയറി, രാജാവിനോടുകൂടെ പോകേണ്ടതിന്നു കോപ്പിടേണമെന്നു അടിയന് പറഞ്ഞു; അടിയന് മുടന്തനല്ലോ.

26. He answered, My lord, O king, my servant deceived me; for your servant said to him, 'Saddle a donkey for me, so that I may ride on it and go with the king.' For your servant is lame.

27. അവന് യജമാനനായ രാജാവിനോടു അടിയനെക്കൊണ്ടു നുണയും പറഞ്ഞു; എങ്കിലും യജമാനനായ രാജാവു ദൈവദൂതന്നു തുല്യന് ആകുന്നു; തിരുമനസ്സിലെ ഇഷ്ടംപോലെ ചെയ്തുകൊള്ക.

27. He has slandered your servant to my lord the king. But my lord the king is like the angel of God; do therefore what seems good to you.

28. യജമാനനായ രാജാവിന്റെ മുമ്പാകെ അടിയന്റെ പിതൃഭവനമൊക്കെയും മരണയോഗ്യര് ആയിരുന്നു; എങ്കിലും അടിയനെ അവിടത്തെ മേശയിങ്കല് ഭക്ഷിക്കുന്നവരുടെ കൂട്ടത്തില് ആക്കി; രാജാവിനോടു ആവലാധി പറവാന് അടിയന്നു ഇനി എന്തു അവകാശമുള്ളു?

28. For all my father's house were doomed to death before my lord the king; but you set your servant among those who eat at your table. What further right have I, then, to appeal to the king?

29. രാജാവു അവനോടുനീ നിന്റെ കാര്യം ഇനി അധികം പറയുന്നതു എന്തിന്നു? നീയും സീബയും നിലം പകുത്തെടുത്തുകൊള്വിന് എന്നു ഞാന് കല്പിക്കുന്നു എന്നു പറഞ്ഞു.

29. The king said to him, Why speak any more of your affairs? I have decided: you and Ziba shall divide the land.

30. മെഫീബോശെത്ത് രാജാവിനോടുഅല്ല, അവന് തന്നേ മുഴുവനും എടുത്തുകൊള്ളട്ടെ; യജമാനനായ രാജാവു സമാധാനത്തോടെ അരമനയില് എത്തിയിരിക്കുന്നുവല്ലോ എന്നു പറഞ്ഞു.

30. Mephibosheth said to the king, Let him take it all, since my lord the king has arrived home safely.

31. ഗിലെയാദ്യനായ ബര്സില്ലായിയും രോഗെലീമില്നിന്നു വന്നു, രാജാവിനെ യോര്ദ്ദാന്നക്കരെ കടത്തി യാത്ര അയപ്പാന് അവനോടുകൂടെ യോര്ദ്ദാന് കടന്നു.

31. Now Barzillai the Gileadite had come down from Rogelim; he went on with the king to the Jordan, to escort him over the Jordan.

32. ബര്സില്ലായിയോ എണ്പതു വയസ്സുള്ളോരു വയോധികനായിരുന്നു; രാജാവു മഹനയീമില് പാര്ത്തിരുന്ന കാലത്തു അവന് ഭക്ഷണസാധനങ്ങള് അയച്ചുകൊടുത്തു; അവന് മഹാധനികന് ആയിരുന്നു.

32. Barzillai was a very aged man, eighty years old. He had provided the king with food while he stayed at Mahanaim, for he was a very wealthy man.

33. രാജാവു ബര്സില്ലായിയോടുഎന്നോടുകൂടെ പോരിക; ഞാന് നിന്നെ യെരൂശലേമില് എന്റെ അടുക്കല് പാര്പ്പിച്ചു രക്ഷിക്കും എന്നു പറഞ്ഞു.

33. The king said to Barzillai, Come over with me, and I will provide for you in Jerusalem at my side.

34. ബര്സില്ലായി രാജാവിനോടു പറഞ്ഞതെന്തെന്നാല്ഞാന് രാജാവിനോടുകൂടെ യെരൂശലേമില് വരുന്നതെന്തിന്നു? ഞാന് ഇനി എത്ര നാള് ജീവിച്ചിരിക്കും?

34. But Barzillai said to the king, How many years have I still to live, that I should go up with the king to Jerusalem?

35. എനിക്കു ഇന്നു എണ്പതു വയസ്സായിരിക്കുന്നു; നല്ലതും ആകാത്തതും എനിക്കു തിരിച്ചറിയാമോ? ഭക്ഷണപാനങ്ങളുടെ സ്വാദു അടിയന്നു അറിയാമോ? സംഗീതക്കാരുടെയും സംഗീതക്കാരത്തികളുടെയും സ്വരം എനിക്കു ഇനി കേട്ടു രസിക്കാമോ? അടിയന് യജമാനനായ രാജാവിന്നു ഭാരമായ്തീരുന്നതു എന്തിന്നു?

35. Today I am eighty years old; can I discern what is pleasant and what is not? Can your servant taste what he eats or what he drinks? Can I still listen to the voice of singing men and singing women? Why then should your servant be an added burden to my lord the king?

36. അടിയന് രാജാവിനോടുകൂടെ യോര്ദ്ദാന് കടപ്പാനേ വിചാരിച്ചുള്ളൂ; രാജാവു ഇതിന്നായി എനിക്കു ഈ വിധം പ്രത്യുപകാരം ചെയ്യുന്നതു എന്തിനു?

36. Your servant will go a little way over the Jordan with the king. Why should the king recompense me with such a reward?

37. എന്റെ പട്ടണത്തില് എന്റെ അപ്പന്റെയും അമ്മയുടെയും കല്ലറയുടെ അടുക്കല്വെച്ചു മരിക്കേണ്ടതിന്നു അടിയന് വിടകൊള്ളട്ടെ; എന്നാല് നിന്റെ ദാസനായ കിംഹാം ഇതാ; അവന് യജമാനനായ രാജാവിനോടുകൂടെ പോരട്ടെ; നിനക്കു പ്രസാദമായതു അവന്നു ചെയ്തു കൊടുത്താലും.

37. Please let your servant return, so that I may die in my own town, near the graves of my father and my mother. But here is your servant Chimham; let him go over with my lord the king; and do for him whatever seems good to you.

38. അതിന്നു രാജാവുകിംഹാം എന്നോടുകൂടെ പോരട്ടെ; നിന്റെ ഇഷ്ടപ്രകാരം ഞാന് അവന്നു ചെയ്തുകൊടുക്കാം; നീ എന്നോടു ആവശ്യപ്പെടുന്നതൊക്കെയും ഞാന് നിനക്കായി ചെയ്യും എന്നു പറഞ്ഞു.

38. The king answered, Chimham shall go over with me, and I will do for him whatever seems good to you; and all that you desire of me I will do for you.

39. പിന്നെ സകലജനവും യോര്ദ്ദാന് കടന്നു. രാജാവു യോര്ദ്ദാന് കടന്നശേഷം ബര്സില്ലായിയെ ചുംബനംചെയ്തു അനുഗ്രഹിച്ചു; അവന് സ്വദേശത്തേക്കു മടങ്ങിപ്പോയി.

39. Then all the people crossed over the Jordan, and the king crossed over; the king kissed Barzillai and blessed him, and he returned to his own home.

40. രാജാവു ഗില്ഗാലില് ചെന്നു; കീംഹാമും അവനോടുകൂടെ പോയി; യെഹൂദാജനമൊക്കെയും യിസ്രായേല്ജനം പാതിയും കൂടി രാജാവിനെ ഇക്കരെകൊണ്ടുവന്നു.

40. The king went on to Gilgal, and Chimham went on with him; all the people of Judah, and also half the people of Israel, brought the king on his way.

41. അപ്പോള് യിസ്രായേല്പുരുഷന്മാര് ഒക്കെയും രാജാവിന്റെ അടുക്കല് വന്നു രാജാവിനോടുഞങ്ങളുടെ സഹോദരന്മാരായ യെഹൂദാപുരുഷന്മാര് രാജാവിനെയും അവന്റെ കുടുംബത്തെയും ദാവീദിന്റെ സകലപരിചാരകന്മാരെയും മോഷ്ടിച്ചു കൊണ്ടുവന്നു യോര്ദ്ദാന് കടത്തിയതു എന്തു എന്നു പറഞ്ഞു.

41. Then all the people of Israel came to the king, and said to him, Why have our kindred the people of Judah stolen you away, and brought the king and his household over the Jordan, and all David's men with him?

42. അതിന്നു യെഹൂദാപുരുഷന്മാര് ഒക്കെയും യിസ്രായേല് പുരുഷന്മാരോടുരാജാവു ഞങ്ങള്ക്കു അടുത്ത ചാര്ച്ചക്കാരന് ആകകൊണ്ടു തന്നേ; അതിന്നു നിങ്ങള് കോപിക്കുന്നതു എന്തിന്നു? ഞങ്ങള് രാജാവിന്റെ വക വല്ലതും തിന്നുവോ? അവന് ഞങ്ങള്ക്കു വല്ല സമ്മാനവും തന്നുവോ എന്നു ഉത്തരം പറഞ്ഞു.

42. All the people of Judah answered the people of Israel, Because the king is near of kin to us. Why then are you angry over this matter? Have we eaten at all at the king's expense? Or has he given us any gift?

43. യിസ്രായേല്പുരുഷന്മാര് യെഹൂദാപുരുഷന്മാരോടുരാജാവിങ്കല് ഞങ്ങള്ക്കു പത്തു ഔഹരി ഉണ്ടു; ദാവീദിങ്കല് ഞങ്ങള്ക്കു നിങ്ങളെക്കാള് അധികം അവകാശവും ഉണ്ടു; നിങ്ങള് ഞങ്ങളെ ധിക്കരിച്ചതു എന്തു? ഞങ്ങളുടെ രാജാവിനെ തിരികെ കൊണ്ടുവരേണ്ടതിന്നു ഞങ്ങളല്ലയോ അദ്യം പറഞ്ഞതു എന്നു ഉത്തരം പറഞ്ഞു. എന്നാല് യെഹൂദാപുരുഷന്മാരുടെ വാക്കു യിസ്രായേല് പുരുഷന്മാരുടെ വാക്കിനെക്കാള് അധികം കഠിനമായിരുന്നു.

43. But the people of Israel answered the people of Judah, We have ten shares in the king, and in David also we have more than you. Why then did you despise us? Were we not the first to speak of bringing back our king? But the words of the people of Judah were fiercer than the words of the people of Israel.